Modern hemşireliğin kurucusu kabul edilen Florence Nightingale, Floransa’da 12 Mayıs 1820 yılında doğmuştu. Zengin ve kültürlü bir ailenin çocuğuydu ayrıca iyi bir eğitim almıştı. Hemşirelik mesleğine olan ilgisi çocuk yaşlarda ortaya çıktı. İlerleyen yaşlarında inançlı bir insan olması nedeniyle de insanlara yardım etmenin yolunun hemşirelikten geçtiğine karar verdi. Ailesinin tüm karşı çıkmalarına ve statülerine uygun görmemelerine rağmen o dönemde genel görüşün değersiz olarak nitelediği bir iş olan hasta bakıcılığa gönül verdi. Mesleğinde kendini geliştirmek için ise Avrupa’da çeşitli ülkelere ziyaretler gerçekleştirdi.
Kırım Savaşı sırasında Kırım Humması, dizanteri, kolera gibi hastalıklar baş göstermişti. Savaşın galip tarafı olan İngiliz askerleri Selimiye Kışlası’nda kötü koşullar altında hastalıklarla boğuşuyordu. Dönemin İngiltere Savaş Bakanı Sidney Herbert yıllar önce tanıştığı Florence Nightingale’i beraberindeki ekibiyle birlikte İngiliz askerlerinin bakımı için görevlendirdi. İnançlı ve merhametli biri olarak tanınan Nightingale bunun üzerine İstanbul’a gelerek kışla içerisinde hastaların bakımını iyileştirmek için elinden geleni yapmaya başladı.
Bir süre sonra Florence Nightingale’in getirdiği katı disiplin, temizlik, düzenli bakım ve beslenme düzeninin olumlu sonuçlar vermesi sonucu kışlada ölümler büyük oranda düştü. Bazı kaynaklara göre Üsküdar’da aldığı evi çamaşırhaneye dönüştürerek hastalara temiz kıyafet ve yatak örtüleri sağlamaya çalıştığı anlatılır. Gündüzler dışında geceleri de kışla koridorlarında elinde gaz lambasıyla yaralı hastaların ve sargı bezlerinin arasında gezen bu kadına, askerler “The Lady with the Lamp” yani “Lambalı Kadın” ismini verdiler.
Crimean War: Florence Nightingale at Scutari Hospital. Aquatint after H. Rae. by Henrietta Rae – Wellcome Collection, United Kingdom – CC BY.
https://www.europeana.eu/item/9200579/xxmnf6e4
Hemşirelik mesleğini en zorlu şartlarda en iyi şekilde yerine getirmeye çalışan Florence Nightingale cephe gerisinde yaptıklarıyla ülkesinde kahraman ilan edildi. Florence Nightingale’in lambasının yaydığı ışık ise hemşirelik mesleğinin gelişmesinde gelecek kuşakların yolunu aydınlatan büyük bir unsur haline geldi. Bu ışık hiç sönmeyerek geçmişten günümüze hemşirelik mesleğinin asilliğini hatırlatmak için kullanıldı.
“Işık Alma Töreni” olarak düzenlenen etkinliklerde hemşirelik okullarının öğrencileri ellerindeki mumu veya lambayı bir taahüt olarak yakar ve hemşirelik hizmet vaadini/yeminini okurlar. Bu törenlerde kullanılan lamba, bir hemşirenin hastalarına verdiği ışığın aynı zamanda acı çekenler için umut ve teselli sembolü olmaktadır.
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu Koleksiyonu, 1920-1999(n.d.). Amiral Bristol Özel Sağlık Lisesi, 1997 Işık Alma töreni. Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar.https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO/id/1209/rec/16
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu Koleksiyonu, 1920-1999(n.d.). Gülsevim Çeviker: Amiral Bristol Özel Sağlık Lisesi, 1976 Işık Alma töreni. Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar. https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO/id/1050/rec/29
Ülkemizde bu törenlerin geçmiş yıllarda geleneksel şekilde kutlandığı en iyi örneklerden biri olarak Amiral Bristol Hemşirelik Okulu “Işık Alma Törenleri”ne bakabiliriz. Öğrencilerin ellerinde mumlarla bir sahne üzerindeyken gerçekleşen törenlere çeşitli davetlilerle seyirciler de eşlik ederdi.
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu Koleksiyonu, 1920-1999(n.d.). Esma Deniz: Amiral Bristol Özel Sağlık Lisesi, 1976 Işık Alma töreni. Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar. https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO/id/1047/rec/102
Okul müdürlerinin ve davetlilerin konuşmalar yaptığı törenlerde her öğrenciye tek tek kepleri giydirilir, mumları verilir ve tören için hazırlanan metin sesli bir şekilde okunurdu.
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu Koleksiyonu, 1920-1999(n.d.). Amiral Bristol Hemşirelik Okulu, 1994-1995 Öğretim Yılı, Işık Alma töreni. Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar. https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO/id/1507/rec/52
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu Koleksiyonu, 1920-1999(n.d). Amiral Bristol Hemşirelik Okulu, Işık Alma töreni. Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar. https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO/id/1266/rec/33
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu’nda Işık Alma Törenleri sırasında çekilen fotoğrafların tamamına bu linkten ulaşabilirsiniz:
Kaynakça:
Amiral Bristol Hemşirelik Okulu – Admiral Bristol Nursing School. Koç Üniversitesi Digital Collections. (n.d.). Retrieved August 4, 2022, from https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/ABHO
Padwick, C. E., Torun, S., & Us, A. (2014). Florence nightingale: Hasta bakım meleği. Akademisyen Kitabevi.
Woodham Smith, C., & İlhan, H. (2006). Florence nightingale: Türkiye’de ve dünyada hemşireliğin kuruluşu. Alter Yayıncılık.
Yazar: Ertaç Nebioğlu