Amiral Bristol Hemşirelik Okulu 

1. Dünya Savaşı sonrası Bolşevik İhtilali’nden kaçan Rus, Ermeni ve Rum mülteciler İstanbul’a gelmişler ve bu sırada Amerikalılar, İstanbul’da bulunan müttefiklerine, mültecilere ve yerli halk gibi büyük bir grubun sağlık ihtiyaçlarını karşılayacak bir Kızılhaç Dispanseri meydana getirmişlerdi. Çünkü dönemin şartlarında Türkiye’de hasta bakımı verebilecek fazla bir kurum mevcut değildi. Bu tarihlerde Robert Kadınlar Koleji bir tıp okulu açmayı ve kendi talebelerinin bu okulda pratik yapmalarını planladı. Bu işin organize edilmesi için bir komite hazırlanıp başkanlığa İstanbul’da bulunan en yüksek rütbeli subay Amiral Marc L. Bristol getirildi.

Mark Lambert Bristol, (17 Nisan 1868 – 13 Mayıs 1939), ABD Deniz Kuvvetleri’nde tuğamiral, (Rear Admiral) rütbesine yükselen ve bu sıfatla aktif ve muharip görevlerde bulunan bir subaydı. Aynı zamanda, 1919-1927 arasındaki kritik geçiş döneminde ABD ile Türkiye (Osmanlı Devleti – Ankara TBMM Hükümetleri – Türkiye) arasındaki ilişkilerde, ülkesini Yüksek Komiser (High Commissioner) sıfatıyla temsil görevini üstlenmişti.

Amiral Mark L. Bristol önderliğinde Mayıs 1920’de Amerikan Hastanesi kurulduğunda dönemin şartlarında hemşire temininde de büyük güçlükle karşılaşılmıştı. Birinci Dünya Savaşı sonrası olması ve Anadolu’da devam eden Milli Mücadele’nin etkisiyle Türkiye’de doktor ve hemşire bulmak oldukça zordu. Ayrıca, hemşire yetiştiren bir eğitim kurumu da bulunmuyordu. Bunun üzerine hastanenin Beyazıt’ta Çarşıkapı Caddesi üzerindeki binasının

bir katı hemşirelik okuluna ayrılmış ve okulun müdürlüğüne hastane başhekimi Dr. Alden R. Hoover’ın başhemşiresi Annie E. Rothrock getirilmişti. O dönemde resmi adı “Amerikan Hastanesi Hastabakıcılık Kursu” olan okulun öğrenim süresi iki buçuk yıldı. Türkiye’de ilk özel hemşire eğitim kurumu olan Kızılay Hemşirelik Okulu’nun 1925 yılında açılmış olduğu göz önünde bulundurulduğunda, 1920 yılında açılan bu okulun Türkiye’nin en eski hemşire eğitim kurumu olduğu anlaşılmaktadır.

İlk mezunlarını 1923 yılında veren okul, o yıl Amerikan Hastanesi’yle birlikte Taksim’de Sıraselviler Caddesi’ndeki Alman Hastanesi’ne; 1928’de ise bugün İstanbul Moda Akademisi’nin bulunduğu, Teşvikiye Caddesi üzerindeki Bedreddin Bey Apartmanı’na taşındı. 1931’de iki buçuk yıl olan okulun öğrenim süresi üç yıla çıkarıldı. Resmi adı ise Amerikan Hastanesi Hastabakıcılık Dershanesi olarak değiştirildi.

Kuruluşundan itibaren okulda müdürlük görevi yabancı idareciler tarafından yürütülüyordu. 1948 yılında alınan kararla yabancı müdürün yanında bir Türk, müdür başyardımcısı olarak görevlendirilmeye başlandı. 1948-52 arasında bu görevi üstlenen, okulun 1924 yılındaki mezunlarından Esma (İbrahim) Deniz, 1952-54 arasında okulun ilk Türk müdürü olarak görev yaptı.

Okul, 1957 yılında öğrenim süresi dört yıla çıkarılarak bir meslek lisesine dönüştürülmüş ve Amiral Bristol Hastanesi Özel Hemşire Sağlık Koleji olarak anılmaya başlamıştır. Şubat 1976’da ise MEB tarafından özel okul statüsü verildi ve adı Amiral Bristol Özel Hemşirelik Meslek Lisesi olarak tescil edildi. 1981’de MEB okulun adını bu kez Amiral Bristol Sağlık Meslek Lisesi olarak değiştirdi.

Kuruluşundan itibaren çalışmalarını çeşitli yabancı ve yerli kuruluşların desteğiyle sürdüren Amiral Bristol Hemşirelik Okulu, bu yardımların gittikçe azalması sonucunda varlığını sürdürmekte zorlanmaya başladığı 1994 yılında dört yıllık hemşirelik eğitimine son verildi. Öte yandan, 1992-93 öğretim yılından başlayarak, MEB’in onayıyla lise eğitimi sonrası iki yıllık Hemşirelikte Tamamlama Programı uygulamasına geçilmiş.

Bu sırada, hemşirelik mesleğinin ilerlemesine ve gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla yine Amerikan Hastanesi bünyesinde, Sayın Semahat Arsel’in girişimiyle Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi kuruldu. Bu araştırma merkeziyle, mezuniyet sonrası hemşirelik eğitiminde yaratıcı eğitim modelleri geliştirmek, en iyi uygulamaları gerçekleştirmek ve etik, kanıta dayalı, klinik uygulamaları geliştiren hemşirelik araştırmaları yürütmeyi amaçlanmıştır.

Şubat 1995’te Vehbi Koç Vakfı tarafından devralınan Amiral Bristol Hemşirelik Okulu, böylece Amerikan Hastanesi’nden bağımsız bir yönetim yapısına kavuştu ve Eylül 1996’da Teşvikiye Büyükçiftlik Sokak’taki yeni binasına taşındı. 1999’da ise Koç Üniversitesi’ne bağlanarak yüksekokul statüsü kazandı ve Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu’na dönüştürüldü.

2002 yılında, SANERC ve Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Semahat Arsel ile Dr. Nusret Arsel’in bağışlarıyla eski Güzelbahçe Hastanesi’nin yerinde yaptırılan Semahat ve Dr. Nusret Arsel Hemşirelik Okulu binasına taşınarak burada faaliyet göstermeye başladı.

Büyükçiftlik Sokak’taki eski Hemşirelik Okulu binası ise Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu öğrencileri için yurda dönüştürüldü. 1 Ocak 2004’te SANERC, Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu’na bağlanarak Koç Üniversitesi çatısı altında çalışmalarına devam etmeye başladı.

Temmuz 2015’e geldiğimizde ise Topkapı’daki Koç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Kampüsü’ne taşınan yüksekokul, 2016’da fakülte statüsüne geçiş yaparak Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi’ne  dönüştürüldü ve halen bu statüde hemşirelik eğitimi vermeye devam etmektedir.

Kaynakça:

• Büyükkarcı, Süleyman. (2004) Türkiye’de Amerikan Okulları. Yelken Basım Yayın Dağıtım.
• Çeviker, Gülsevim. (2012). Amiral Bristol hemşirelik Okulu: (1920-1999). (Karakışla Yavuz Selim, Ed.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Amiral Bristol Hemşirelik Okulu. Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi. (n.d.). Retrieved July 20, 2022, from https://ansiklopedi.vkv.org.tr/Kategoriler/Kurumlar/Vehbi-Koc-Kurumlari-Vakfi/Amiral-Bristol-Hemsirelik-Okulu
• SANERC. Vehbi Koç Vakfı Ansiklopedisi. (n.d.). Retrieved July 20, 2022, from https://ansiklopedi.vkv.org.tr/Kategoriler/Kurumlar/Vehbi-Koc-Kurumlari-Vakfi/SANERC

Yazar: Ertaç Nebioğlu